Ikar znad Dunajca

Jan Wnęk żył i tworzył w Odporyszowie. Znakomity rzeźbiarz, utalentowany artysta, wielki wizjoner i niepokorny marzyciel. W historii Odporyszowa zapisał się jako ten, który – niczym mitologiczny Ikar – z powodzeniem wykonał pionierskie szybowcowe ślizgi na specjalnie skonstruowanych „lotach”. W Odporyszowie, gdzie dziś znajduje się Muzeum Jana Wnęka, a także szkoła podstawowa jego imienia, mówią o nim, że „pozazdrościł ptakom”. Rzeczywiście, kierowany śmiałym marzeniem, Wnęk zbudował skrzydła z drewna jesionowego, płótna nasączonego olejem rzepakowym i rzemieni. Przytwierdzony do tej konstrukcji, mając za miejsce startu szczyt wieży kościelnej, szybował w powietrzu nawet na odległość 3000 metrów. Dokumentalne ślady potwierdzają zaledwie pierwszy lot Wnęka z 1866 roku, w dzień Zesłania Ducha Świętego. Stąd próżno szukać Jana Wnęka w oficjalnych dokumentach historii światowego lotnictwa. To jednak z pewnością on 25 lat przed Otto Lilienthalem, powszechnie uznanym za pierwszego lotnika w historii świata, pokonywał ślizgami powietrznymi kilkunastometrowe odległości. Ostatni lot miał miejsce 1 czerwca 1869 roku. Dwa miesiące później Wnęk zmarł.

​Jan Wnęk to postać zawisła między historią a legendą, między faktem a mitem. W Odporyszowie wszyscy słyszeli o nim, o jego lotach z wieży kościelnej, rzeźbach i wynalazkach. Słyszeli, choć mówią o tym niepewnie, bez przekonania, że ta historia zasługuje na powszechną uwagę. Właśnie dlatego postanowiliśmy wydobyć postać Jana Wnęka z mroku zapomnienia, sprawdzić wiarygodność jego dokonań, a także spowodować, by Wnęk stał się zwornikiem tożsamości mieszkańców Odporyszowa. Przeprowadziliśmy w tym celu szereg specjalistycznych rozmów, m. in. z dyrektorem Muzeum Lotnictwa w Krakowie, sprawdziliśmy zapisy w parafialnych archiwach i sięgnęliśmy do pamięci najstarszych mieszkańców Odporyszowa. W 2010 roku opublikowaliśmy wyniki naszych prac w albumie pt. „Jan Wnęk. Między niebem a ziemią”. Jesteśmy przekonani, że warto kontynuować walkę o przywrócenie Wnękowi właściwego miejsca w historii światowego lotnictwa.